Ներկայ համարը քիչ մը կը տարբերի նախորդներէն այն չափոխ որ հոս ամբողջ բաժին մը նուիրուած է մէկ ու միակ բնանիւթի մը, ինչ որ երբեք չէր պատահած նախորդ թիւերուն մէջ։ Այդ բնանիւթն է հարցումի ձեւով՝ «Արուեստի վերջաւորութի՞ւն, թէ վերջաւորութեան արուե՛ստ»։
Այս երկու ձգտումները կողք կողքի առկայ են Գերմանիոյ մէջ 1800ի շուրջ։ Շելլինկը կ՚երազէր ապագային նորահնար խառնուրդի մը մասին արուեստի եւ փիլիսոփայութեան միջեւ։ Դար մը ետքը, Պոլսոյ Մեհեան հանդէսը նոյն երազը պիտի շօշափէր նոյնքան բացայայտ կերպով եւ գրեթէ նոյն եզրաբանութեամբ։
Կարելի է ըսել՝ ա՛յդ էր մղիչ ուժը։ Ձեւով մը՝ արուեստի ինքնասպանութիւնը։ Երբ յղացքը արուեստի հետ կը նոյնանայ, ի՞նչ կը մնայ ընելիք։ Պիտի մնա՞յ արուեստի պահանջը։ Կարգ մը արդի քննադատներու մօտ կայ այդ հարցադրութիւնը եւ այդ անկիւնադարձին մատնանշումը։
Տանթոյին կողմէ մատնանշուած վերջաւորութիւնը կը վերաբերի ճիշդ այդ հանգրուանին, որուն աւարտին՝ Պատմութիւնը ու Արուեստը հրաժեշտ կ՚առնեն իրարմէ որ կ՚ընթանան իւրաքանչիւրը ինքն իր ճամբով։
Ստանդարտի պատմութիւնը պետական խափանումի պատմութիւն մըն է։ Խափանումի պատմութիւն մը որ որոշած է Չարենցի գրական կենսագրութիւնը եւ որոշադրած միեւնոյն առիթով՝ Սովետական Հայաստանի գրականութեան լման պատմութիւնը յաջորդ 70 տարիներուն։
Պլակատն իր ծագումն առնում է ֆրանսական թատրոնից, ուր նա առաջին անգամ հանդէս եկաւ որպէս աֆիշա։ Թատրոնը նկարչից պահանջում էր արուեստի այնպիսի տեսակներ, որոնք արտադրւում էին ոչ թէ անձնական, այլ մասսայական սպառման համար։
Ընթերցողը այս բաժնին մէջ պիտի գտնէ «Դէպի նոր բարձունքներ» շարքէն քերթուածներ, որոնցմէ մի քանին տպուած են բացիկի ձեւին տակ։ Միւս մասը կու գայ Կարա Դարւիշի ձեռագիր տետրակէն։
Ունինք քննադատութիւն բառին դիմաց երկու իմաստներ։ Առաջին պարագային խնդրոյ առարկայ է անդրանցական քննադատութիւնը, բանաստեղծութեան ինքնանդրադարձումը, բանաբանութիւնը։ Երկորդ պարագային, խնդրոյ առարկան գրութիւններու քննադատութիւնն է, այսինքն՝ գրական քննադատութիւնը։
Կար ու չկար՝ հաւաքուած մարդոց խումբ մը կար եւ մէկը որ իրենց բան մը կը պատմէր։ Այդ հաւաքուած մարդիկը չենք գիտեր տակաւին թէ ի՛նչ կը ներկայացնեն. ժողո՞վ մը, ցեղախո՞ւմբ մը, ժողովո՞ւրդ մը։ Բայց զիրենք «եղբայրներ» կը նկատենք, որովհետեւ հաւաքուած են եւ որովհետեւ բոլորը նոյն պատումը կը լսեն։
Գիրքեր կան, որոնց յայտնութիւնը գրական երնակամարին վրայ որոշ պահու մը՝ մէկ անգամ ընդ միշտ կը փոխէ աւանդութիւն դարձած բոլոր հասկացողութիւնները, մինչ այդ բոյն դրած հոն։ Այդ գիրքերէն է՝ «Կրակէ շրջանակը» խորագիրը կրող ուսումնասիրութիւնը Դանիէլ Վարուժանի մասին, լոյս տեսած տասնըվեց տարի առաջ Գրիգոր Պըլտեանի գրիչէն։
Իմացութեան զարգացումը Ֆուքոյի մտքին մէջ միշտ կապուած է մարմիններու վրայ կատարուող գործողութեան մը եւ երկրորդաբար՝ «հոգիներ»ու, «վարքագիղեր»ու, «պահուածքներ»ու բնականոնացման ընթացքի մը։
