Պատմութեան իմաստը գրքում Բերդեայեւն իրեն յատուկ համընդ­գրկուն եւ խորա­թափանց ոճով հետախուզում է միջնադարեան-քրիստոնէական պատ­մու­թեան տե­սու­­թեան ծա­գումնաբանութիւնը, դրա աստուածաբանական եւ իմաստասի­րական ելակէ­տե­րը, ընդգծում է պատմութեան բնազանցական հիմնադրութիւնը։ Գրքի տասնմէկ գլուխ­ներում պարբերաբար քօղազերծւում են շրջադարձային այն փուլերը՝ բա­րե­նո­րոգութիւն, լուսաւորականութիւն, մարքսականու­թիւն եւ այլն, որոնց ազդե­ցու­թեամբ պատմութեան քրիստոնէական մոդելը ձեւազեղծուել եւ վերածուել է լոկ «պատմագիտութեան»։